Λούλα Βέρμπη: Οι απόψεις μας για τη στήριξη των “στεγνών” προγραμμάτων απεξάρτησης

Λούλα Βέρμπη: Εισήγηση στο δημοτικό συμβούλιο της 16ης Ιουλίου 2025, για τη στήριξη των “στεγνών” προγραμμάτων απεξάρτησης

Το ΚΕΘΕΑ συστάθηκε το 1987 και λειτουργούσε ως αποκεντρωμένη μονάδα του ΕΟΠΑΕ μέχρι τον Ιούλιο του 2024. Η βασική θεραπευτική προσέγγιση των προγραμμάτων του βασιζόταν στην ψυχοκοινωνική προσέγγιση των θεραπευτικών κοινοτήτων βάσει ενός  διεθνούς  μοντέλου, σύμφωνα με το οποίο:

1. τα Μέλη των θεραπευτικών κοινοτήτων δεν είναι ασθενείς, αλλά συμμετέχουν εθελούσια σε ένα δομημένο και ασφαλές περιβάλλον αυτοβοήθειας και αλληλοβοήθειας,
2. η θεραπεία αποτελούσε μία μακρά διαδικασία, μέγιστο δύο ετών, προσωπικής αλλαγής, ώστε να επιτευχθεί ένας νέος τρόπος ζωής λειτουργικός, υγιής και παραγωγικός,
3. στα προγράμματά του η εξάρτηση δεν αντιμετωπίζονταν ως αυτόνομη οντότητα ή κατάσταση που πρέπει απλά να σταματήσει, αλλά ως σύμπτωμα βαθύτερων και άλυτων ψυχολογικών προβλημάτων ή δυσλειτουργιών του κάθε ατόμου εξατομικευμένα,
4. επικεντρώνονταν στην ψυχοκοινωνική προσέγγιση της θεραπείας χωρίς τη χρήση υποκατάστατων τα λεγόμενα στεγνά προγράμματα απεξάρτησης από ουσίες και, κυρίως,
5. ο ρόλος των οικογενειών των χρηστών είναι κομβικός, διότι:
   1. δεν ήταν απλά υποστηρικτές αλλά  συμμέτοχοι, με θεραπευτικές διαδικασίες συμβουλευτικών ομάδων ψυχο-εκπαίδευσης και βιωματικής κατανόησης της εξάρτησης,
   2. μάθαιναν να είναι σύμμαχοι του ατόμου της οικογένειας που κάνει χρήση ουσιών, με αποτέλεσμα ο θεραπευόμενος να νιώθει λιγότερο στιγματισμένος και πιο δυνατός να προχωρήσει,
   3. αποτελούσαν μία δομημένη και δυνατή κοινότητα όλα αυτά τα χρόνια καθώς ο εξαρτημένος δεν θεραπεύεται από μόνος του, αφού η οικογένειά του είναι το στήριγμα, ο καθρέφτης, η δύναμη και το κίνητρο για να συνεχίσει.

Στα ΚΕΘΕΑ έχουν απευθυνθεί πάνω από τρεις χιλιάδες χρήστες και οι οικογένειές τους, ενώ υπήρχαν πάνω από 90 μονάδες.

Με τις αλλαγές της νομοθεσίας και την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης τον Ιούλιο του 2024, επήλθαν αλλαγές στη φιλοσοφία και τη λειτουργική βάση του ΚΕΘΕΑ. Κυρίως, άλλαξε ο χαρακτήρας της θεραπευτικής κοινότητας, καθώς από κοινωνικοψυχολογικός και συμμετοχικός με ενεργή την οικογένεια, μετατράπηκε σε γραφειοκρατικός και ιατρονοσηλευτικός.

Σε συνέχεια των προαναφερομένων από τα οποία τεκμηριώνεται η ουσιαστική κοινωνική προσφορά του ΚΕΘΕΑ, αλλά και λόγω της αύξησης των φαινομένων εξάρτησης σε όλο και μικρότερες ηλικίες, οι οποίες κάνουν περιστασιακή χρήση που μπορεί, όμως, να καταστεί σταθερή και μακροχρόνια, η παράταξή μας ΙΩΑΝΝΙΝΑ_2023, όσον αφορά στη δημόσια δέσμευση για την υπεράσπιση των στεγνών προγραμμάτων απεξάρτησης των πρώην τμημάτων ΚΕΘΕΑ και των συλλόγων οικογενειών ΚΕΘΕΑ, καταθέτει τις απόψεις της, οι οποίες αφορούν:

1. τη διατήρηση και ενίσχυση των στεγνών θεραπειών,
2. τη συνέχιση των κοινωνικών προγραμμάτων με βάση κυρίως το ψυχοκοινωνικό μοντέλο και την ενεργή συμμετοχή των οικογενειών και όχι του ιατροκεντρικού μοντέλου,
3. τη δημιουργία και στήριξη ενός πλαισίου για την ενεργό συμμετοχή των οικογενειών των χρηστών στον δύσκολο αυτόν δρόμο της απεξάρτησης των δικών τους, που θα  οδηγήσει στην ενδυνάμωση των ομάδων τους.

Γιατί η απεξάρτηση δεν αποτελεί ιατρική και ατομική υπόθεση. Είναι υπόθεση σχέσεων. Και εάν μειώσεις ή καταργήσεις την ενεργό συμμετοχή των οικογενειών από αυτήν, χτίζεις θεραπεία χωρίς θεμέλια.